بررسی دیدگاه ها در مورد رد یا قبول روایات ابو الخطاب

حدثنا علی بن أحمد بن عبد الله بن أحمد بن أبی عبد الله البرقی قال حدثنی أبی عن جده أحمد بن أبی عبد الله البرقی قال حدثنی النهیکی قال حدثنا أبو محمدٍ خلف بن سالمٍ قال حدثنا محمد بن جعفرٍ قال حدثنا شعبة عن عثمان بن المغیرة عن زید بن وهبٍ قال: کان الذین أنکروا على أبی بکرٍ جلوسه فی الخلافة و تقدمه على علی بن أبی طالبٍ ع اثنی عشر رجلًا من المهاجرین و الأنصار و کان من المهاجرین خالد بن سعید بن العاص‏  و المقداد بن الأسود و أبی بن کعبٍ و عمار بن یاسرٍ و أبو ذر الغفاری و سلمان الفارسی و عبد الله بن مسعودٍ و بریدة الأسلمی و کان من الأنصار خزیمة بن ثابتٍ ذو الشهادتین و سهل بن حنیفٍ و أبو أیوب الأنصاری و أبو الهیثم بن التیهان و غیرهم فلما صعد المنبر تشاوروا بینهم فی أمره فقال بعضهم هلا نأتیه فننزله عن منبر رسول الله ص و قال آخرون إن فعلتم ذلک أعنتم على أنفسکم و قال الله عز و جل‏ و لا تلقوا بأیدیکم إلى التهلکة  و لکن امضوا بنا إلى علی بن أبی طالبٍ ع نستشیره و نستطلع أمره فأتوا علیاً ع فقالوا یا أمیر المؤمنین ضیعت نفسک و ترکت حقاً أنت أولى به و قد أردنا أن نأتی الرجل فننزله عن منبر رسول الله ص فإن‏ الحق حقک و أنت أولى بالأمر منه فکرهنا أن ننزله من دون مشاورتک     فقال لهم علی ع لو فعلتم ذلک ما کنتم إلا حرباً لهم و لا کنتم إلا کالکحل فی العین أو کالملح فی الزاد و قد اتفقت علیه الأمة التارکة لقول نبیها و الکاذبة على ربها و لقد شاورت فی ذلک أهل بیتی فأبوا إلا السکوت لما تعلمون من وغر صدور القوم‏  و بغضهم لله عز و جل و لأهل بیت نبیه ع و إنهم یطالبون بثارات الجاهلیة و الله لو فعلتم ذلک لشهروا سیوفهم مستعدین للحرب و القتال کما فعلوا ذلک حتى قهرونی و غلبونی على نفسی بررسی دیدگاه ها در مورد رد یا قبول روایات ابو الخطاب...

بسم الله الرّحمن الرحیم                                                                                                          علی عادل زاده ۱.۱. اسد بن اسماعیل در منابع شیعه در رجال برقی (ص۴۰) و رجال شیخ طوسی (ص۱۶۸) اسد بن اسماعیل از اصحاب امام صادق ع شمرده شده است. در کتب رجالی هیچ اطلاع دیگری درباره او نیافتم. در منابع حدیثی شیعه، چند روایت از او یافت می‌شود:   ۱. روایت از جابر جعفی عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَسَدِ بْنِ‏ إِسْمَاعِیلَ‏ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ الْجُعْفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع‏ یَا جَابِرُ لَا تَسْتَعِنْ بِعَدِّوِنَا فِی حَاجَةٍ وَ لَا تَسْتَطْعِمْهُ وَ لَا تَسْأَلْهُ شَرْبَةَ مَاءٍ إِنَّهُ لَیَمُرُّ بِهِ الْمُؤْمِنُ فِی النَّارِ فَیَقُولُ یَا مُؤْمِنُ أَ لَسْتُ فَعَلْتُ بِکَ کَذَا وَ کَذَا فَیَسْتَحْیِی مِنْهُ فَیَسْتَنْقِذُهُ مِنَ النَّارِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً لِأَنَّهُ یُؤْمِنُ عَلَى اللَّهِ فَیُؤْمِنُ أَمَانَهُ‏ (المحاسن، ج‏۱، ص۱۸۵). طبرسی متن کامل‌تری از این روایت را -که دربردارنده مضمون تفویض مشیئت خدا به مؤمن در روز قیامت است- با حذف اسناد از جابر جعفی نقل کرده است: عن جابر بن یزید الجعفی قال: قال لی أبو جعفر ع إن المؤمن لیفوض الله إلیه یوم القیامة فیصنع ما شاء قلت حدثنی فی کتاب الله أین- قال قال قوله‏ لهم ما یشاؤن فیها و لدینا مز بررسی دیدگاه ها در مورد رد یا قبول روایات ابو الخطاب...

بسم الله الرّحمن الرّحیم در سال ۱۴۴۱ق در صنعاء کتابی با عنوانِ «اخبار الامام زید بن علی روایة ابی مخنف لوط بن یحیی الازدی» با تصحیح یوسف بن عبد الاله الضحیانی چاپ شده است. این کتاب بر اساس نسخ خطی آن (نک:‌ ص۴۲) به ابو مخنف منسوب شده است. مصحح کتاب در مقدمه نشان داده که ۷ مورد از ۱۴۵ روایت کتاب در منابع دیگر نیز از ابو مخنف نقل شده است و از این راه کوشیده انتساب نسخه را به ابو مخنف ثابت کند. (نک: ص۶-۱۲) در عین حال مصحح تذکر داده که برخی از اخباری که درباره زید در منابع دیگر از ابو مخنف نقل شده در این نسخه وجود ندارد و بر عکس برخی از اخبار این نسخه در منابع دیگر نقل نشده است. (ص۵) مصحح همچنین به ذکر دو کتاب با عنوانِ «کتاب زید بن علی» و «کتاب یحیی بن زید» در زمره آثار ابو مخنف استناد کرده است. (ص۱۳)  بر خلاف پندار مصحح، این نسخه ممکن نیست از ابو مخنف باشد. زیرا: ۱. مؤلف روایات کسانی را آورده که متأخر از ابو مخنف‌اند. مصحح خود به صورت گذرا به این نکته اشاره کرده (صص۱۵) اما پیرامون آن به قدر کافی تأمل نکرده است. مثلاً در صفحه ۲۰۵ از نصر بن مزاحم (م۲۱۱ق) از جریر بن عبد الحمید (م۱۸۸ق) روایتی نقل شده است که ممکن نیست راوی آن ابو مخنف (م۱۵۷ق) باشد. نصر بن مزاحم خود چه بسا اخبارِ ابو مخنف را با واسطه نقل می‌کند. همچنین از عمرو بن عبد الغفار الفقیمی (م۲۰۲ق) (ص۶۹، ۱۱۹)، ابراهیم بن علی بن الحسن بن علی بن ابی رافع (م۲۰۱-۲۱۰ق) (ص۱۸۶)، حسین بن زید بن علی (م۱۸۱-۱۹۰ق) (ص۱۹۱) روایت شده که متأخّر از ابو مخنف‌اند.  ۲. کثرت نقل از مشایخ هم‌طبقه یا کوچک‌تر از ابو مخنف شاهد دیگری است. با در نظر داشتن این نکته که بسیاری از این روایات در منابعِ دیگر به طرق کسانی غیر ابو مخنف از این مش بررسی دیدگاه ها در مورد رد یا قبول روایات ابو الخطاب...